ورزش جهت یابی چیست؟
جهت یابی همان پیدا کردن مسیر مشخص با استفاده از نقشه و قطب نماست. ورزش جهت یابی دارای اصول و قواعدی است که آموزش آنها در گذشته فقط مخصوص افراد نظامی بود؛ ولی امروزه با تأسیس فدراسیون بین المللی جهت یابی و تعمیم آن به همه افراد علاقه مند، این رشته به یک ورزش پایه و مفرح تبدیل شده است.
ورزش جهت یابی با قدمت 66 ساله در کشورهای جهان و 20 ساله در ایران توانسته است با جذب علاقه مندان بسیاری در سنین مختلف جایگاه ویژه ای را برای خود کسب نماید، به طوری که برای گردش کنندگان در طبیعت،کوهنوردان، اتومبیلرانان، اسکی بازان و توریست ها بسیار مفید و راهگشای مسیر آنان می باشد و در زندگی آنها به عنوان یک اصل قرار گرفته است.
تاریخچه ورزش جهت یابی :
بازی پیدا کردن مسیر مشخص با قطب نما و نقشه ابتدا در نیمه اول قرن بیستم در کشورهای اسکاندیناوی به صورت نوعی ورزش و مسابقه رواج داشت اما به تدریج با توسعه CISM به سراسر دنیا گسترش یافت.
این ورزش یکی از جدیدترین ورزش های نظامی است در سال ۱۹۵۶ اولین دوره مسابقات قهرمانی این رشته توسط کشور سوئد برگزار شد و اکنون موفقیت آن روز به روز در حال افزایش است ورزش جهت یابی در واقع نوعی مسابقه است که در زمین ویژه و زمان مشخصی انجام می شود.
انواع رشته‌های ورزش جهت یابی در فدراسیون بین‌المللی ورزش جهت‌یابی در چهار رشته مصوب برگزار می‌گردد:
- جهت یابی پیاده (Foot orienteering)
- جهت یابی اسکی (Ski orienteering)
- جهت‌یابی دوچرخه کوهستان (Mountain bike orienteering)
- جهت‌یابی معابر (Trail orienteering)
- در سال های اخیر در رشته کانو و کایاک (گردشگری آبی) (Canoe orienteering) نیز مسابقات جهت‌یابی برگزار می‌شود.
جهت‌یابی پیاده
جهت‌یابی پیاده یک ورزش استقامتی است، که به آمادگی ذهنی بالایی نیاز دارد. در این ورزش مسیر علامت‌گذاری شده ای وجود ندارد و فرد جهت‌یاب باید در حال دویدن با استفاده از ابزار نقشه و قطب‌نما مسیرش را پیدا کند.
نقشه مورد استفاده، اطلاعات جزئی از مسیر مانند تپه‌ها، عوارض زمین، موانع و غیره را نشان می‌دهد. برای موفقیت در جهت‌یابی پیاده، ورزشکار به تمرکز کامل، مهارت نقشه‌خوانی و توانایی تصمیم‌گیری سریع در انتخاب بهترین مسیر در حال دویدن با سرعت بالا نیاز دارد.
جهت‌یاب‌ها در زمین‌های ناهموار جنگلی و تپه‌های وسیع سخت که آماده‌سازی نشده‌اند می‌دوند. بنابراین به مقاومت جسمانی و چابکی قابل توجهی نیاز دارند. آمادگی جسمانی مورد نیاز در این ورزش مشابه یک ورزشکار اسب‌دوانی سه هزار متر یا دونده ماراتن می‌باشد.
جهت‌یابی اسکی
جهت‌یابی اسکی یک ورزش استقامتی و زمستانی است که با ترکیب مسیریابی و اسکی در فضای باز و مسیر سخت که با استفاده از خطوط مسیر اسکی مشخص شده اند برگزار می گردد. یک جهت‌یاب اسکی استقامت و قدرت بالای فیزیکی، مهارت اسکی تکنیکی عالی و مهارت انتخاب بهترین مسیرها را با هم ترکیب می‌کند.
رویداد‌های جهت‌یابی اسکی برای سنجش قدرت فیزیکی و مهارت‌های مسیریابی طراحی می‌شوند. جهت‌یابان اسکی از نقشه برای مسیریابی در یک شبکه بزرگ مسیر اسکی و مشاهده نقاط کنترل به ترتیب صحیح استفاده می‌کند. انتخاب‌های مسیر بر اساس کیفیت مسیرهای اسکی، شیب مسیر و هر چیزی که از نقشه قابل خواندن باشد انجام می‌شود.
جهت‌یابی اسکی بر اساس اندازه‌گیری زمان و هدفمند است و سریع‌ترین زمان بیشترین امتیاز را خواهد داشت. یک کارت الکترونیک تایید می‌کند که ورزشکار نقاط کنترل را به ترتیب صحیح مشاهده کرده است.
جهت‌یابی دوچرخه کوهستان
جهت‌یابی دوچرخه کوهستان یک ورزش استقامتی است که مورد توجه جهت‌یابان و علاقه‌مندان دوچرخه کوهستان می باشد. مهمترین مهارت‌های جهت‌یابی مورد نیاز در این رشته، انتخاب مسیر و حافظه نقشه‌خوانی هستند. توانایی بالا در دوچرخه سواری و کنترل دوچرخه در شیب‌ها برای یک ورزشکار در سطح بالا الزامی است. برای حفاظت محیطی، رقابت‌کنندگان بهتر است در حالت عادی مسیرها و خطوط را ترک نکنند، اگرچه در برخی کشورهای استثناء این اجازه داده می‌شود.
جهت‌یابی دوچرخه کوهستان یکی از جدیدترین رشته‌های ورزش جهت‌یابی است که توسط فدراسیون بین‌المللی جهت‌یابی تدوین شده است.
این رشته ورزشی یک جهت‌یابی نظم‌محور با نقشه‌خوانی در مسیر طبیعی است. این نظم شامل تمام افرادی که دارای محدودیت حرکتی هستند، ارتقاء یافته است تا بتوانند در یک رقابت معنادار جهت‌یابی شرکت کنند.
جهت‌یابی معابر
ویلچرهای برقی یا دستی، باتوم‌های پیاده‌روی و سایر یاری‌رسان‌های حرکتی به عنوان ابزار سرعت حرکت قابل استفاده هستند اما بخشی از مسابقه نیستند. جهت‌یابان معابر باید در مسیر نقاط کنترل نشان‌داده شده روی نقشه حرکت کنند. از آنجایی که این مسابقات در یک فاصله مشخص برگزار می‌شود، تمامی افراد از نظر جسمانی توانمند و شرکت‌کنندگان با توان کمتر می‌توانند در سطحی برابر در مسابقات شرکت کنند. برای اثبات تشخیص درست نقاط کنترل، نیازی به سرعت عمل دستی نیست و تمام کسانی که محدودیت حرکتی دارند می‌توانند در این رقابت‌ها شرکت کنند. بیشتر رویدادها و کلاس‌های جهت‌یابی معابر برای عموم آزاد است. ورزشکاران شرکت کننده در این مسابقات، مستعد شرکت در مسابقات پارا‌‌المپیک هستند.
جهت‌یابی کانو
جهت‌یابی کانو یکی از ورزش‌های آبی است که با استفاده از کانو، قایق کایاک و یا هر قایق کوچک دیگری انجام می‌شود. معمولاً جهت‌یابی کانو یک مسابقه زمان‌بندی شده است که قایق‌های کانو یا کایاک با فاصله متناوب شروع به حرکت می‌کنند و انتظار می‌رود که تمام مسیریابی‌های خود را انجام بدهند. حمل بار هم مجاز است. نقاط کنترل نشان‌داده شده روی نقشه جهت‌یابی را می‌توان به هر ترتیبی مشاهده کرد. مکان‌های توقف ابتدا با کامل کردن موفقیت آمیز مسیر در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشخص می‌شود.
جهت‌یابی کانو در بهترین حالت در محیط آبی که جزایر کوچک و خطوط ساحلی پیچیده دارد برگزار می‌شود. تیم‌های دو‌نفره به صورت متناوب با استفاده از کانو با هم رقابت می‌کنند. بعضی از نقاط کنترل از طریق مسیر آبی و بعضی دیگر از طریق زمینی در دسترس هستند.
انتخاب مسیر اهیت ویژه ای دارد. رقابت‌کنندگان باید هر دو مسیرهای زمینی و آبی که در آن نقاط کنترل به شکل کارآمد به هم می‌رسند، را انتخاب کنند و هیچ تیمی زمان را برای دیگری هدر نمی‌دهد.
